Sağlık Ekonomisinde Türkiye'nin Yeri

Sağlık turizmi, Antik çağlara uzanan geçmişi ile en eski turizm çeşitlerinden biridir. Antik Yunan'da ruhsal ve bedensel iyileşme arayışına giren insanlar, şifa tapınakları olan Asklepionlara giderdi. Roma İmparatorluğu döneminde de benzer şekilde termal kaynaklar, kaplıcalar ve hamamlar tedavi amaçlı kullanılırdı. Uzak kentlerden gelen bireyler bu merkezlerde şifa arardı. Sağlık seyahatleri, Orta Çağ’da da kutsal kabul edilen bölgelerde fiziksel ve ruhsal iyileşme arayışını sürdürdü.

Avrupa’da 18. ve 19. yüzyıllarda kaplıca turizmi yeniden canlanarak, özellikle aristokrasi ve yüksek sınıflar arasında popüler hale geldi. Zamanla tıp alanındaki ilerlemeler, ulaşımın kolaylaşması ile sağlık turizmi daha sistematik ve uluslararası bir nitelik kazandı. Tarihi birikim üzerine inşa edilen modern sağlık turizmi, günümüzde ekonomik ve sosyal boyutlarıyla küresel ölçekte gelişmeye devam ediyor.

Sağlık Turizmi Nedir?

Sağlık turizmi; bireylerin sağlıklarını korumak, geliştirmek ya da mevcut hastalıklarının tanı ve tedavisi için ikamet ettikleri yerden başka bir ülkeye seyahat etmelerini kapsayan planlı bir yolculuk türüdür. Yerel ya da uluslararası düzeydeki bu yolculuk, sağlık hizmetlerinin yanında belirli bir süre turizm olanaklarından yararlanmayı da içeren çok yönlü bir alanıdır.

Bu seyahatler; tıbbi müdahale, rehabilitasyon, estetik cerrahi uygulamaları, ağız-diş ve göz sağlığı, tüp bebek, termal tedaviler, yaşlı ve engelli bakımı gibi çeşitli sağlık ihtiyaçlarına karşılamaya yöneliktir. Bireylerin fiziksel ve ruhsal iyilik hallerini destekleyen sağlık turizmi, aynı zamanda sosyal, kültürel ve dinlendirici faaliyetlere erişim sağlaması bakımından önemlidir. Bu turizm, gerek kaliteli sağlık hizmetleri, gerekse destinasyonun (varılacak olan yer) turistik çekiciliğiyle tercih ediliyor.

Türkiye’de Sağlık Turizmi

Türkiye, son yıllardaki kamu ve özel sektör yatırımlarıyla sağlık turizminin dünyada önde gelen ülkeleri arasında yer alıyor. Gelişmiş teknolojiye sahip güçlü sağlık altyapısı ve uluslararası standartlarda eğitim almış uzman sağlık personeliyle Türkiye, her yıl milyonlarca sağlık turistini konuk ediyor. Küresel sağlık turizmi gelirleri, günümüzde 100 milyar dolar seviyesindeyken, 2028 yılına kadar bu rakamın yaklaşık 130 milyar dolara yükselmesi bekleniyor.

Estetikten tüp bebeğe, organ naklinden diş tedavilerine kadar uzanan geniş hizmet yapısıyla dikkat çeken Türkiye, atılan adımlarla sağlık turizmindeki gelişimini sürdürüyor. Büyüyen kapasitesi ve artan hasta sayısı ile sağlık turizminde küresel ölçekteki başarısını güçlendiren Türkiye’nin, 2028 yılı itibarıyla bu sektörde 20 milyar dolarlık ekonomik gelire ulaşması öngörülüyor. Uluslararası Sağlık Hizmetleri AŞ’nin (USHAŞ), Türkiye İstatistik Kurumu’nu (TÜİK) kaynak göstererek paylaştığı verilere göre; sağlık turizmi çerçevesinde son altı yılda Türkiye’den hizmet alan “yabancı ziyaretçi sayısı ve elde edilen gelir” şu şekildedir:

2019’da Türkiye’yi sağlık amaçlı tercih eden 756 bin 926 kişi, ülkeye 1 milyar 459 milyon 132 bin dolarlık gelir sağladı.
2020 yılında koronavirüs pandemisi dolayısıyla hasta sayısı 435 bin 691’e gerilerken, gelir 1 milyar 371 milyon 189 bin dolar seviyesinde kaldı.
2021’de yeniden yükseliş geçen hasta sayısı 729 bin 592’ye ulaşırken, sağlık turizminden 2 milyar 16 milyon 262 bin dolar gelir elde edildi.
2022 yılında bu rakamlar sırasıyla 1 milyon 381 bin 807 hasta ve 2 milyar 206 milyon 750 bin dolar olarak kaydedildi.
2023’te Türkiye’de 1 milyon 538 bin 643 hasta tedavi görerek, sağlık turizmi gelirlerine 3 milyar 6 milyon 92 bin dolarlık katkı sundu.
2024 yılında 1 milyon 506 bin 442 hasta sağlık hizmeti alırken, ülke ekonomisine 3 milyar 22 milyon 957 bin dolar gelir kazandırdı.

Sağlık Turizminde Türkiye’yi Öne Çıkaran Unsurlar Nelerdir?

Türkiye, sağlık turizmini destekleyen kamu politikaları, bu alanda uzmanlaşmış insan kaynağı ve son teknolojiyle donatılmış altyapısıyla ön plana çıkıyor. Ulaşım kolaylığı, coğrafi konumu, uygun maliyetli ve erişilebilir tedavi olanakları sayesinde dünyanın dört bir yanından insanlar tedavi amacıyla Türkiye’ye yöneliyor. Ülkemiz sağlık turizminde şu nedenlerle tercih ediliyor:

Stratejik Planlamalar ve Kamu Politikaları: Türkiye’de sağlık turizmini destekleyen kritik çalışmalar yapılmıştır. Bu doğrultuda stratejik planlamalar ve kamu politikaları oluşturulmuş; koordinasyonu gerçekleştiren kurum/kuruluşlar hayata geçirilmiştir. Bu yaklaşım, yurt dışından gelen hastaların tedavi süreçlerini sorunsuz geçirmesine olanak tanıyor.

Nitelikli İnsan Kaynağı: Sağlık sektöründe görev yapan doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanları; uluslararası standartlarda aldıkları eğitimle hastalarla etkili iletişim kurabilen profesyonellerden oluşuyor.

Teknolojiyle Donatılmış Sağlık Altyapısı: Türkiye’deki sağlık kuruluşları, hastaların her türlü beklentilerini karşılayan gelişmiş tanı-tedavi teknolojileriyle donatılmıştır. Robotik cerrahi, ileri görüntüleme sistemleri ve yenilikçi uygulamalar birçok sağlık merkezinde başarıyla kullanılıyor.

Ulaşım Kolaylığı ve Coğrafi Avantaj: Türkiye, Avrupa, Asya ve Afrika kıtasının kesişim noktasındaki stratejik konumu sayesinde birçok ülkeye kolay ve kısa sürede ulaşım imkanına sahiptir. Gelişmiş havalimanları ve yaygın ulaşım ağı, hastalar için ulaşım sürecini konforlu hale getiriyor.

Uygun Maliyetli Tedavi İmkanları: Türkiye’de, birçok gelişmiş ülkeye kıyasla sağlık hizmetleri kaliteden taviz verilmeden daha ekonomik koşullarda sunuluyor. Bu durum, özellikle sigorta kapsamı dışında kalan tedaviler için büyük bir avantajdır.

Bekleme Süresinin Minimumda Olması: Yurtdışında haftalarca, hatta aylarca sürebilen tedavi randevuları Türkiye’de çok daha kısa sürede veriliyor. Bu hızlı erişim, özellikle acil ya da zaman duyarlılığı olan hastalıklar için tercih sebebidir.

Uluslararası Akreditasyona Sahip Sağlık Kuruluşları: Türkiye’deki birçok hastane ve klinik, Joint Commission International (JCI) gibi uluslararası akreditasyon kuruluşları tarafından onaylıdır. Bu da hem güven hem de kalite bakımından bir güvence sağlıyor.

Kapsamlı ve Kişiye Özel Tedavi Seçenekleri: Sağlık hizmetleri, genel cerrahiden estetik uygulamalara; diş tedavisinden tüp bebek yöntemlerine kadar geniş bir kesimi kapsarken, her birey için özel olarak hazırlanmış tedavi planları da sunuluyor.

Sağlıkla Birlikte Tatil Fırsatları: Türkiye, eşsiz doğal güzellikleri, tarihi zenginlikleri, konforlu termal tesisleri ve kültürel çeşitliliğiyle sağlık ile tatili birleştirmek isteyen hastalar için ideal bir destinasyondur. Bu özellik, tedavi sürecinin daha keyifli ve dinlendirici geçmesine yardımcı oluyor.

Kültürel Yakınlık ve Misafirperverlik: Başta Türk Cumhuriyetleri Orta Doğu ve Balkanlar olmak üzere birçok bölgeden gelen hastalar için Türkiye; dini, kültürel ve dilsel açıdan yakınlık kurabilecekleri bir ülkedir. Bu da hastaların kendilerini psikolojik ve fiziksel olarak daha güvende hissetmelerini sağlıyor.

İklimsel Uygunluk ve Dört Mevsim Hizmet Olanakları: Türkiye’nin farklı coğrafi bölgelerinde dört mevsim sağlık hizmeti alınabilecek iklim koşulları mevcuttur. Bu çeşitlilik, yılın her mevsiminde sağlık turizmi yapılabilmesini mümkün kılıyor.

Türkiye’ye Sağlık Amacıyla Hangi Ülkelerden Turistler Geliyor?

Türkiye, birkaç saatlik uçuşla ulaşılabilen geniş bir coğrafyada yaşayan milyonlarca insana doğrudan hitap ediyor. Bu avantajlı konumu sayesinde, Orta Doğu ülkelerinden Orta Asya cumhuriyetlerine, Balkanlar’dan Avrupa ülkelerine kadar dünyanın birçok bölgesinden sağlık amacıyla ziyaretçi çekiyor.

Sağlık turizmi kapsamında Türkiye'yi tercih eden başlıca ülkeler şunlardır: Almanya, Rusya, İngiltere, Azerbaycan, Kazakistan, Birleşik Krallık, Hollanda, Özbekistan, Afganistan, Romanya, Norveç, Bulgaristan, İtalya, İspanya, Fransa, Libya, Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, İran, Irak, Suriye.

Sağlık Turizmi Kapsamında En Çok Verilen Hizmetler Nelerdir?

Sağlık turizmi; yüksek teknoloji ve uzmanlık gerektiren medikal turizmi, bedensel ve ruhsal rahatlama amacıyla tercih edilen termal turizmi ve yaşlı ile engelli bireylerin yaşam kalitesini artırmaya yönelik bakım turizmini kapsayan farklı alanlardan oluşur. Medikal turizmde öne çıkan uygulamalar şunlardır:

Estetik ve Plastik Cerrahi: (Burun estetiği, saç ekimi, meme estetiği, yüz ve karın germe, yağ aldırma, botoks ve dolgu uygulamaları, saç ekimi, göz kapağı estetiği, kulak estetiği)
Göz Sağlığı Hizmetleri: (Katarakt ameliyatları, lazer göz cerrahisi, glokom tedavisi, retina cerrahisi, akıllı mercek tedaviler)
Diş Tedavileri: (Diş implantları, diş beyazlatma, ortodontik tedaviler, porselen kaplamalar, protez uygulamaları, gülüş tasarımı)
Tüp Bebek (IVF) Tedavisi: Türkiye'de bu tedavi, ileri teknoloji ve deneyimli uzmanlarla verilen önemli alandır. Tedavi süreci, çiftlerin ihtiyaçlarına göre kişiselleştiriliyor ve yüksek başarı oranlarıyla gerçekleştiriliyor.
Ortopedik Hizmetler: (Eklem protezleri (kalça, diz), omurga cerrahisi, artroskopik cerrahi, fizik tedavi ve rehabilitasyon programları)

Adana’yı Sağlık Turizminde Öne Çıkaran Başlıca Özellikler

Sağlık turistleri, tedavi hizmetleri almanın yanı sıra seyahat ettikleri şehirde kültürel zenginlikler keşfetmek, lezzetli yemekler tatmak ve unutulmaz anılar biriktirmek isterler. Bu nedenle, tercih edilen sağlık merkezi kadar, şehrin sosyal, kültürel ve turistik imkânları da büyük önem taşır. Sağlık turizmi açısından Adana, ideal bir lokasyonda bulunuyor. İşte Adana’yı sağlık turizminde ön plana çıkaran başlıca faktörler:

Uluslararası Erişim Kolaylığı

Adana, kara, hava, demir ve deniz yolu ulaşımı açısından Türkiye’nin en ulaşılabilir şehirlerinden biridir.

Çukurova Uluslararası Havalimanı, yurt içi ve yurt dışı direkt uçuşlarla kolay erişim imkânı sunuyor.
Gelişmiş karayolu ve demiryolu ağı, şehri Türkiye’nin dört bir yanına bağlıyor.
Mersin Limanı’na yakınlığı, denizyolu taşımacılığı açısından da uluslararası merkez konumunda.

Zengin Kültürel ve Tarihî Miras

Roma İmparatorluğu’ndan günümüze kesintisiz yerleşime ev sahipliği yapmış Adana, zengin tarihi mirasıyla kültür turizmi açısından büyük bir potansiyele sahiptir.

Taşköprü, Ulu Camii, Büyük Saat, Varda Köprüsü ve Misis Mozaik Müzesi gibi tarihi yapılar, ziyaretçilere zamanda yolculuk yapma fırsatı sağlıyor.
Şehir merkezine kısa mesafede yer alan Seyhan Baraj Gölü, Yumurtalık ve Karataş ilçelerindeki plajlar, Toros Dağları, doğayla iç içe vakit geçirmek isteyen sağlık turistleri için alternatif rotalar oluşturuyor.
Coğrafi işaretli lezzetleri, yöresel mutfağı ve dünya çapında ün kazanmış kebap kültürüyle Adana, lezzet meraklısı sağlık turistleri için benzersiz kenttir.
Ilıman Akdeniz iklimi sayesinde yılın büyük bölümünde açık hava aktiviteleri ve şehir gezileri rahatlıkla yapılabiliyor.
Güçlü sağlık altyapısına rağmen birçok Avrupa ülkesine oranla daha uygun maliyetlerle tedavi hizmetleri veriliyor.
İzmir, İstanbul ve Antalya gibi büyük şehirlere kıyasla hem sağlık hizmetleri hem de günlük yaşam masrafları açısından daha erişilebilir bir şehirdir.
Uluslararası standartlara sahip beş yıldızlı oteller, ziyaretçilere hem konforlu hem de güvenli bir konaklama fırsatı sunuyor.

Festival ve Etkinlik Şehri

Kültürel zenginliğiyle öne çıkan Adana, yıl boyunca düzenlenen etkinliklerle sağlık turizmini yalnızca bir tedavi süreci değil, aynı zamanda moral ve motivasyon aşılayan keyifli bir seyahate dönüştürüyor. İşte yurt içinde ve dışında yoğun ilgi gören organizasyonlar:

Sabancı Uluslararası Tiyatro Festivali
Altın Koza Uluslararası Film Festivali
Uluslararası Portakal Çiçeği Karnavalı
Adana Lezzet Festivali